Những ngày qua, dư luận đang xôn xao bởi thông tin bồn nước inox của một số doanh nghiệp được sản xuất bằng Inox (dòng 202) có nồng độ Mangan (Mn) cao, có nguy cơ gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe khi sử dụng nước đựng trong các bồn này. Đồng thời, nhiều doanh nghiệp lợi dụng thông tin này tung ra thị trường nhằm hạ uy tín các doanh nghiệp khác để cạnh tranh không lành mạnh và gây hoang mang cho người tiêu dùng. Thực hư vấn đề này là gì? Theo tiêu chuẩn Việt Nam hay quốc tế ? Trước tiên xin điểm lại tiêu chuẩn về loại thép được dùng sản xuất các sản phẩm dùng đựng thực phẩm của một số nước tiên tiến. Theo tiêu chuẩn của Italia về những loại thép được dùng sản xuất các sản phẩm đựng nước uống, sinh hoạt là thép thuộc các dòng 202, 301, 301, 304… Còn tại Nhật Bản có quy định thành phần cấu tạo những loại thép được sử dụng sản xuất các sản phẩm dùng đựng thực phẩm trong đó cho phép tỷ lệ Mn đạt mức 5%-7%. Tiêu chuẩn của Hiệp hội thép quốc tế ISSF thì dòng thép 200 (gồm 201, 202, 203…) được phép có tỷ lệ Mn 7%-10% và có thể được sử dụng sản xuất các vật dụng như muỗng, nĩa, tô… Như vậy có thể thấy, mỗi quốc gia đều có những tiêu chuẩn riêng và rất cụ thể cho những dòng thép được dùng trong sản xuất các sản phẩm đựng hoặc chế biến thực phẩm. Còn ở Việt Nam thì sao? Theo tiêu chuẩn Việt Nam TCVN 5834-1994 được Bộ KHCN&MT Việt Nam ban hành năm 1994 về tiêu chuẩn của bồn đựng nước bằng thép không gỉ, ngoài quy định về kích thước, khả năng chịu lực, độ dày của thép… thì văn bản này chỉ quy định: “Bồn chứa nước được làm từ thép không gỉ… kiểm tra chất lượng các loại vật liệu bằng cách kiểm tra nguồn gốc đầu vào. Nếu nguồn gốc không rõ ràng phải tiến hành xác định các thành phần hóa học”. Như vậy trong tiêu chuẩn mà Bộ KHCN&MT nước ta ban hành rất chung chung, chỉ quy định sử dụng thép không gỉ, nhưng loại thép không gỉ nào được sản xuất các sản phẩm chứa đựng thực phẩm hoặc chứa nước sinh hoạt mà cụ thể là làm bồn nước thì… chưa có! Đa số các cơ sở sản xuất bồn đựng nước sinh hoạt trong gia đình hoặc bồn dùng trong chế phẩm các thực phẩm như lên men bia… đều sử dụng các dòng thép không gỉ 200 và 300. Dân hoang mang, cơ quan quản lý ở đâu ? Gần đây, trên một số báo và trên các tờ rơi được phát cho người tiêu dùng, có thông tin bồn nước sử dụng loại thép không gỉ dòng 202 mang nhãn hiệu Toàn Mỹ có tỷ lệ Mn 3%-5% sẽ gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe cho người sử dụng nguồn nước đựng trong các bồn này. Thông tin này khiến không ít người tiêu dùng hoang mang lo lắng. Tuy nhiên trong quá trình tìm hiểu, chúng tôi được biết chưa có nghiên cứu nào chứng minh dòng thép 202 (có tỷ lệ Mn từ 3%-5%) sẽ gây hại cho sức khỏe; cũng chưa có tài liệu nào chứng minh Mn trong thép không gỉ có thể hòa tan vào nước để gây hại cho sức khỏe con người. Mặc dù ngày 14-6-2007, Cục An toàn Vệ sinh thực phẩm Bộ Y tế có công văn trả lời Chi cục Quản lý thị trường Hà Nội về ảnh hưởng của Mn đối với sức khỏe. Theo công văn, Mn có vai trò quan trọng đối với cơ thể con người, tuy nhiên nếu thừa Mn có thể gây ngộ độc cấp tính hoặc mãn tính. Đồng thời trong văn bản này cũng khẳng định: “Nếu bồn chứa nước có dư hàm lượng Mn là có nguy cơ gây hại cho sức khỏe người tiêu dùng”. Nhưng, trong văn bản cũng không nêu rõ hàm lượng thế nào là cao và ở mức nào thì có thể làm ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng. Còn nếu theo tiêu chuẩn quy định của Italia, Nhật Bản và Hiệp hội thép quốc tế thì dòng thép 202 nằm trong danh mục được phép sử dụng. Phía nhà sản xuất, Công ty Toàn Mỹ cũng trưng ra những bằng chứng: Theo tiêu chuẩn vệ sinh nước sạch do Bộ Y tế ban hành ngày 11-3-2005 thì nồng độ Mn trong nước được phép đạt ở mức 0,5%, trong khi kết quả kiểm tra mẫu nước chứa trong bồn của Toàn Mỹ tại Viện Pasteur TPHCM cho thấy, kết quả nồng độ Mn trong nước nằm trong giới hạn cho phép. Hiện Công ty Toàn Mỹ cũng đang tiến hành các kiểm nghiệm mới và kết quả sẽ được công bố trên các phương tiện thông tin đại chúng trước ngày 15-7-2007. Tuy nhiên, đây mới chỉ là nỗ lực của chính nhà sản xuất để làm rõ những nghi ngờ của dư luận. Vấn đề là các cơ quan chức năng ở đâu trong cuộc tranh luận này. Tại Việt Nam hiện có không dưới 20 doanh nghiệp sản xuất bồn nước bằng thép không gỉ, nhưng chưa có cuộc kiểm tra toàn diện nào về chất lượng nguyên liệu thép được sử dụng có an toàn cho người tiêu dùng hay không. Đến bao giờ cơ quan quản lý mới lên tiếng tháo gỡ những hoang mang, lo lắng này cho người tiêu dùng?